Free Burma Federation

မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ လူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီးအတြက္ ျပင္ဆင္ခ်က္ေမးခြန္းမ်ား

( မိုးသီးဇြန္ )
--------------------------------------------------------------------------------------
အပိုင္း (၁)

မဟာဗ်ဴဟာ၊ စိတ္ဓါတ္နဲ႔ ပစ္မွတ္

တစ္။ မဟာဗ်ဴဟာရည္မွန္းခ်က္

လူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီး တခုလုပ္တယ္ဆိုတာ သူတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုျဖိဳခ်ျပီ၊ ကိုယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုထူေထာင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူဦး ေဆာင္မွ ဘယ္သူပါမွ အစိုးရဖြဲ႔လိုရမယ္ဆိုတာ အေရးမႀကီးဘူး။ ကိုယ္ရပ္ကြက္ ကိုယ္သိမ္း၊ ကိုယ္ရြာကိုသိမ္းလိုက္ႏိုင္ဖို႔။ ကိုယ့္လူ ထုအစိုးရေလးေတြဖြဲလုိက္ႏိုင္ဖို႔ အဓိကအေရးႀကီးဆံုး။ ဒါေတြကိုလုပ္ႏိုင္ရင္ အစိုးရအဖြဲ႔ဆိုတာ ျဖစ္လာလိမ္မယ္။

ႏွစ္။ လူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီးရဲ႕စိတ္ဓါတ္ ( Sprit)

ေမတၱာ (Love)၊ အျပန္အလွန္ေလစားမႈ (Respect)၊ ေသြးစည္းညီညြတ္မႈ (Solidarity) ဟာ လႈပ္ရွားမႈႀကီးရဲ႕ဝိဥာဥ္ ျဖစ္တယ္။ စိတ္ ဓါတ္ျဖစ္တယ္။ သင္ဘာသာသင္ဘာကိုပဲယံုၾကည္ၾကည္ ဒီစိတ္ဓါတ္ရိွရမယ္။ အခု ျမန္မာလူအဖြဲ႔စည္းမွာ ဒီစိတ္ဓါတ္ေတြေပ်ာက္ ္ဆံုးေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လႈပ္ရွားမႈႀကီးေအာင္ပြဲမခံဘဲ ျမန္မာ့လူအဖြဲ႔စည္းဟာ ျပိဳကြဲက်ရံႈးေနရျခင္း ျဖစ္တယ္။

ေမတၱာ…
လူသားတဦးႏွင့္တဦးေမတၱာထားရိွျခင္း ၊တရိစၱန္နဲ႔သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ေမတၱာထားျခင္း။ တရားမ်ွတမႈကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးျခင္း။ အႏုပ ညာနဲ႔ အလွတရားကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးျခင္း စိတ္ဓါတ္ေတြကို သင့္ရဲေဘာ္ေတြအတြင္းမွာ စိုက္ထူေပးဖို႔ လိုတယ္။

အျပန္အလွန္ ေလးစားမႈ …
အသက္ကိုႀကီးျခင္း၊ ငယ္ျခင္း၊ ရြယ္တူျခင္းကိုေလးစားျခင္း။ အသိဥာဏ္ကိုေလးစားျခင္း။ လိင္ခြဲျခားမႈကိုေလးစားျခင္း။ ဘာသာမတူမႈ ကိုေလးစားျခင္း။ ႏိုင္ငံေရးအျမင္မတူမႈကို ေလးစားျခင္း။ လူမ်ဳိးမတူမႈအေပၚေလးစားျခင္း။ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလးကိုေလးစားျခင္း။ အလုပ္ကိုင္တိုင္းကို ေလးစားျခင္း စိတ္ဓါတ္ေတြကို သင့္ရဲေဘာ္ေတြအတြင္းမွာ စိုက္ထူေပးသင့္ပါတယ္။

ေသြးစည္းညီညြတ္မႈ …
မူအေပၚမွာ ေသြးစည္းညီညြတ္ျခင္း။ အလုပ္နဲ႔ ေသြးစည္ညီညြတ္ျခင္း။ အမွန္တရားအေပၚမွာ ေသြးစည္းညီညြတ္ျခင္း။ စြန္႔လႊတ္မႈအ ေပၚမွာ ေသြးစည္းညီညြတ္ျခင္း စိတ္ဓါတ္ေတြကို သင့္ရဲေဘာ္ေတြအတြင္းမွာ စိုက္ထူေပးပါ။

က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာ စိတ္ဓါတ္ေတြ၊ ဒီလို စိတ္ဓါတ္အေျခခံေတြကို ေျမေအာက္အုပ္စုေတြမွာ ပ်ဳိးေထာင္ေပးရမယ္။ ဘာသာတရားတခုလို ယံုၾကည္သက္ဝင္လာေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ေတာ္လွန္းေရးအားလံုးရဲ႕ မိခင္ႀကီးျဖစ္တဲ့ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမွာ စိတ္ဓါတ္တခုကို စိုက္ထူခဲ့ၾကတယ္။ ဒါကေတာ့ လြတ္လပ္ျခင္း၊ ညီမ်ွျခင္း၊ ခ်စ္ၾကည္ျခင္းပဲျဖစ္တယ္။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကေပးခဲ့တဲ့ က်င့္ဝတ္ဆိုင္ ရာစိတ္ဓါတ္ေတြက ကမၻာ့ေတာ္လွန္ေရးေတြကိုေအာင္ပြဲေတြ ေပးခဲ့တယ္။ ဒီေန႔ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈႀကီး ျဖစ္ေနတဲ့ကာလမွာ က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာစိတ္ဓါတ္ေတြကို မေပးၾကတဲ့အတြက္ ျမန္မာလူအဖြဲ့စည္းဟာ ဆိုးဝါးတဲ့ စာရိတၱေဖါက္ျပန္မႈကို လူ႔အဖြဲ႔စည္းႀကီးတခု လံုးမွာ ေရာဂါတခုလို ျပန္႔ႏွံ႔ေနတယ္။ ပ်က္ဆီးယိုယြင္းေနတယ္။

မွားယြင္းေသာအယူမ်ားကိုတိုက္ဖ်က္ျခင္း

မဟာဖိုဝါဒ (Chauvinism) လူမ်ဳိးႀကီးဝါဒ ( Racism)၊ စစ္ဝါဒ (Militarism)၊ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့အမ်ဳိးသားေရးဝါဒ (Narrow Minded Nationalism) လူမႈ ဒါဝင္ဝါဒ (Social Darwinism)။ လက္ဝါးႀကီးအုပ္စီးပြားေရးစနစ္ (Monopoly)။ ႏိုင္ငံေတာ္က ေျမေတြကို ပိုင္တဲ့စနစ္ စတဲ့စိတ္ဓါတ္ေတြကို သင့္ရဲေဘာ္ေတြအတြင္းမွာ တိုက္ဖ်က္ျပစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

မွန္ကန္ေသာအယူဝါဒမ်ားကိုေဆာက္တည္ျခင္း

- ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူအခြင့္အေရး
- ဖယ္ဒရယ္စနစ္ (ျပည္နယ္ေပါင္းစုျပည္ေထာင္စုစနစ္)
- ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္
- ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မႈစနစ္
- လယ္ယာေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ (လယ္လုပ္ပိုင္ခြင့္မဟုတ္)
- လစ္ဘရယ္ပညာေရးစနစ္
- ဒီမိုကေရစိီလူမႈေရးစနစ္
- အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရး၊ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရး
- ျငိမ္းခ်မ္းေရးေတြဟာ မွန္ကန္တဲ့အယူဝါဒေတ ဖစ္တယ္။ ဒီဝါဒေတြကို သင့္ရဲေဘာ္ေတြအတြင္းမွာ စိုက္ထူေပးဖို႔မေမ့ပါနဲ႔။

သံုး - ပစ္မွတ္ (Target)

ဘံုရန္သူကို ဦးတည္တိုက္ဖို ့က်ေနာ္တိုက္တြန္းျခင္တယ္။ အခ်င္းခ်င္းမတိုက္နဲ႔။ တျခားပါတီကုိ မတိုက္နဲ႔၊ တျခားလူမ်ိုးနဲ႔ ဘာသာတရားေတြကို မတိုက္ခိုက္ နဲ႔။ ဘံုရန္သူကိုပဲ ဦးတည္တိုက္။ ဘယ္သူကဘံုရန္သူလဲ စစ္အာဏာရွင္စနစ္က ဘံုရန္သူ ျဖစ္တယ္။ ဘံုရန္သူကို မတိုက္ဘဲ အခ်င္း အခ်င္းကိုတိုက္ခိုက္တဲ့သူကို ရႈတ္ခ်ဖို႔ လိုတယ္။

အပိုင္း ( ၂)

ေခါင္းေဆာင္မႈ (Leadership)

သင္ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ေျမေအာက္အုပ္စုေလးမွာ
Command , Control and Communication
၁- ဘယ္သူေတြကဦးေဆာင္မွာလဲ (Command)
၂- ဘာေတြလုပ္ခိုင္းမွာလဲ (Control)
၃- ဘယ္လို တေယာက္နဲ႔ ဆက္သြယ္ၾကမွာလဲ (Communication)
+++++++++++++++++

အပိုင္း (၃)
လႈပ္ရွားမႈမ်ား (Actions)
သင့္အုပ္စုအတြင္း ေအာက္ပါေဖၚျပထားေသာအခ်က္မ်ားကို ျပင္ဆင္ထားရမည္။ မိမိယူဂ်ီအုပ္စုအတြင္း အစည္းေဝးထိုင္ျပီး ဆံုးျဖတ္ရ ပါ၊ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားကို တခုျခင္းခ်မွတ္ေရးဆြဲထားပါ။ မိမိတို႔ျပင္ဆင္ခ်က္အားလံုး အဖြဲ႔ဝင္မ်ားထံခ်ျပျပီး ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈ၊ေလ့ က်င့္မႈမ်ား စတင္ထားဖို့ လိုပါတယ္။

လႈပ္ရွားမႈမ်ား (Action) အတြက္ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား ေမးခြန္းမ်ား

၁- လူထုကို ဘာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ကန္႔ကြက္ရတယ္။ ဆႏၵျပရတာတယ္ဆိုတာကို ဘယ္လိုေျပာမလဲ
၂- သင္တို႔ရဲ႕ မိန္႔ခြန္းေတြထဲမွာ ဘာေတြထည့္ေျပာမလဲ။ (မိန္႔ခြန္း ေရးနည္း၊ ေၾကညာခ်က္ေရးနည္း ေလ့လာထားရန္)
၃- လူထုပါဝင္လာေအာင္ သင္ဘာေတြျပင္ဆင္မလဲ။ ဘာလုပ္ရင္အေကာင္းဆံုးလဲ။
၄- လူထုပါဝင္လာရင္ လူထုကို ဘာတာဝန္ေတြေပးမလဲ။
၅- လူထုကို ဘယ္လိုေၾကြးေၾကာ္သံေတြ ခ်ေပးမလဲ။
၆- အလံေတြကို ဘယ္သူလုပ္မလဲ။
၇- စပီကာကို ဘယ္သူတာဝန္ယူမလဲ။
၈- ပိုစတာေတြ၊ နဖူးစည္းေတြကို ဘယ္သူလုပ္မလဲ၊ ဘာေတြေရးမလဲ။
၉- အလုပ္သမားေတြကို ဘယ္သူသြားစည္းရံုးမလဲ။
၁ဝ- သံဃာေတြကို ဘယ္သူသြားေလ်ာက္မလဲ။
၁၁- ခ်ီတက္ပြဲျဖစ္လာရင္ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္တတြဲ စီတန္းခ်ီတက္မလဲ ။
၁၂- မိန္းမနဲ႔ ကေလးေတြပါလာရင္ ဘယ္လို လံုျခံုမႈေပးမလဲ။
၁၃- လမ္းေဘးက အားေပးေနတဲ့သူေတြကို အတူတူခ်ီတက္လာေအာင္ ဘယ္သူက ေခၚမလဲ။
၁၄- တိုက္ေပၚကေနၾကည့္ျပီး အားေပးေနတဲ့သူေတြကိုပါလာေအာင္ ဘယ္သူက စည္းရံုးမလဲ။
၁၅- ျမိဳ႕သစ္ေတြမွာလည္း ဆႏၵျပပြဲေတြျဖစ္လာေအာင္ ဘယ္သူက စည္းရံုးမလဲ၊ ဘယ္လိုစည္းရံုးမလဲ။
၁၆- ရန္ကုန္ျမိဳ႕က ေျမပံုနဲ႔ လမ္းေတြက ဘာေတြလဲ။ လူအစည္ကားဆံုး ဘယ္လမ္းေၾကာင္းေတြကခ်ီတက္မလဲ။
၁၇- ဘယ္လမ္းက ခ်ီတက္ရင္ အႏၱရာယ္အမ်ားဆံုးလဲ ။
၁၈- ဘယ္ေနရာက ခ်ီတက္ရင္ လူေတြပူးေပါင္းမႈအမ်ားဆံုး ရႏိုင္မလဲ။
၁၉- ရန္သူတပ္၊ ရဲနဲ႔ ၾကံဖြတ္ေတြက ဘယ္မွာ အမ်ားဆံုး စုထားသလဲ (Enermy Concentration)။
၂ဝ- ရန္သူတပ္ဖြဲ႔ေတြ သံုးေနတဲ့မီး၊ ေရ၊ ဆက္သြယ္ေရးကို ဘယ္လို ျဖတ္ေတာက္ျပစ္မလဲ၊ ဘယ္လိုနည္းေတြသံုးမလဲ။ ဘယ္သူက လုပ္မွာလဲ။
၂၁- ေနာက္ဆံုးစုရပ္ကို ဘယ္မွာထားမလဲ။
၂၃- ဘယ္သူေတြ မိန္႔ခြန္းေျပာမလဲ။ ဘာေတြေျပာမွာလဲ။
၂၄- ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ မရရင္ ေနာက္တဆင့္ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။
၂၅- သပိတ္ကို ေရရည္ဆြဲႏိုင္္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ (အခ်ိန္ ႏွစ္ပတ္ခန္႔ )
၂၆- ရာသီဥတုရုတ္တရက္ ဆိုးဆိုးရြားရြား ျဖစ္လာရင္ ဘာဆံုးျဖတ္မလဲ (မိုးရြာ၊ ေရႀကီး၊ အပူလြန္ကဲ၊ မုန္တိုင္းဝင္)
၂၇- ဆႏၵျပတဲ့သူေတြကို ေရ၊ ထမင္း အစားေသာက္ေတြေက်ြးရမယ္ ဘယ္လိုေက်ြးမလဲ။ အလွဴရွင္ေတြကို စည္းရံုးထားျပီးျပီလား။
၂၈- ဆႏၵျပပြဲသံုးမယ့္ကရိယာေတြအတြက္ ေငြလိုမယ္။ ဘယ္သူေတြဆီက အလွဴခံမလဲ။ ဘယ္လို ေငြေကာက္မလဲ။

ရန္သူ တုန့္ ျပန္လာေခ်မ်ား…

၁- ရန္သူက လူစုခြဲဖို႔ေျပာလာရင္ ဘယ္လို တုန္႔ျပန္မလဲ ။
၂- ၾကံ့ဖြတ္နဲ႔ စြမ္းအားရွင္ေတြ လိုက္ေႏွာက္ယွက္လာရင္ ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္မလဲ၊(ျပန္ခ်မလား၊ သူတို႔ရိုက္တာခံမလား)
၃- ရဲနဲ႔ စစ္သားေတြက ပစ္ခတ္ဖို႔လာရင္ ခ်ီတက္ေနတာကို ရပ္ျပစ္မလား။ လူစုခြဲမလား။ ဆက္ျပီးအေသခံခ်ိီတက္မလား။
၄- ပစ္ခတ္ႏိွမ္နင္းလာရင္ ကားလမ္းေတြကို ဘယ္သူပိတ္္မလဲ။
၅- အစိုးရကားေတြကို ဘယ္သူက မီးရိႈ႕မလဲ။
၆- ဆက္သြယ္ေရး၊ စနစ္ေတြ ဘယ္လိုထူေထာင္ထားမလဲ (တယ္လီဖုန္း၊ စက္ဘီး၊ ကား၊ ဆက္သား)
၇- ရန္သူက ျပစ္ခတ္ႏိွမ္နင္းလာရင္ ဆႏၵျပပြဲကို ဘယ္လိုလူစုခြဲမလဲ။
၈- ဘယ္ေန႔ ဘယ္ေနရာကေန ျပန္စဖို႔ စီစဥ္ထားသလဲ။
၉- တေနရာထဲမွာ စုျပဳံျပီး လူထုလႈပ္ရွားမႈမလုပ္ဘဲ ဘယ္ေနရာေတြမွာ လုပ္ဖို႔စီစဥ္ထားသလဲ။

၁ဝ- ရန္သူက လူထုဆႏၵျပပြဲကို ႏွိမ္နင္းတဲ့ပံုစံက Defensive Square နဲ႔ Edge Formation လုပ္ေလ့ရိွတယ္။ ဒီလို စစ္ျပင္ျပီး ဆႏၵျပ မႈကို ေခ်မႈန္းလာရင္ ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္မႈက အေကာင္းဆံုးလဲ။
၁၁- ရန္သူ သတင္းေပး၊ သူလွ်ဳိေတြ သပ္လွ်ဳိမလာေအာင္ဘယ္လို ကာကြယ္ထားမလဲ။
၁၂- ရန္သူလူေတြက လူထုအေယာင္ေဆာင္ျပီး ေခါင္းျဖတ္တာေတြ၊ သတ္ျဖတ္တာေတြလုပ္လာရင္ ဘယ္လို႔ကာကြယ္မလဲ။
၁၃- လက္နက္ေတြေပးမယ္ဆိုျပီး လာေခၚရင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ။
၁၄- သင္ကလႈပ္ရွားမႈကိုေခါင္းေဆာင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သင္မသိတဲ့ လူတေယာက္က ခဏလိုက္ခဲ့ပါ စစ္တပ္ကူးေျပာင္းမဲ့သူေတြရိွတဲ့ ေဆြးေႏြးစရာရိွတယ္ဆိုျပီးလာေခၚရင္ သင္ဘယ္လို လုပ္မလဲ။
၁၅- လင္မယားကြာလိုမႈ၊ ခိုးမႈေတြ သင့္ကို တခုျပီးတခုလာတိုင္ေနရင္ သင္ဘယ္လို တုန္႔ျပန္မလဲ။
၁၆- အလြန္ေခ်ာတဲ့ မိန္းကေလးတေယာက္က အိမ္မျပန္ရဲဘူး သင္နဲ႔အတူလိုက္ပါရေစလို႔ေျပာလာရင္ သင္ဘယ္လုိဆံုးျဖတ္မလဲ။
၁၇ - အမိႈက္ေတြတျမိဳ႕လံုး ပြစာၾကဲေနရင္ သင္ဘယ္လို လုပ္မလဲ ။
၁၈- ဆႏၵျပပြဲေတြျဖစ္ေနစဥ္ ဖါ၊ ဖဲ၊ ေလာင္းကစား၊ မူယစ္ေဆးဝါးေတြ လမ္းမေတြေပၚမွာ ေျပာင္လုပ္လာၾကရင္ ဘယ္လိုတားျမစ္မ လဲ။
၁၉- ေထာင္က်အက်ဥ္းသားေတြကို ရန္သူက အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ လႊတ္ေပးလာရင္ ဘယ္လို သေဘာထားမလဲ။
သူတို႔ကိုေနရပ္ထံျပန္ႏိုင္ဖို႔ ဘယ္လို စီစဥ္ေပးမလဲ။
၂ဝ- သင့္ရပ္ကြက္ထဲက လူထုကို ဗိုလ္က်ေနတဲ့ ရရဖ၊ ၾကံဖြတ္နဲ႔ စြမ္းအားရွင္ေတြက ဘယ္သူေတြလဲ
သူတို႔ကို ဘယ္လို အျပစ္ေပးဖို႔စီစဥ္ထားသလဲ။
၂၁- ေနာက္ထပ္ဘယ္အခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းသင့္သလဲ ။

ဆက္သြယ္မႈ (Communication)

၁-သင္နဲ႔ သင့္အုပ္စု ေန႔စဥ္ ဆက္သြယ္ေရးကိုဘယ္လို စီစဥ္ထားသလဲ။ (လိုအပ္ရင္ ၁၅ မိနစ္ တခါ ဆက္သြယ္ရမယ္။ )
၂- သင့္အုပ္စုနဲ႔ တျခားအုပ္စုေတြဆက္သြယ္ေရးကို ဘယ္လို စီစဥ္ထားသလဲ (ခြဲနာရီ၊ ထိုးနာရီ၊ ေန႔စဥ္ ဆက္သြယ္ျခင္း။ )
၃- သင့္အဖြဲ႔လႈပ္ရွားမႈ ၊ တျခားအဖြဲ႔လႈပ္ရွားမႈ ေတြကို ဘယ္လို သတင္းယူမလဲ သတင္းပို႔မလဲ ။
၄- သတင္းေရးနည္း ဘ-ေျခာက္လံုးမူကို သင္သိသလား၊ သင္လူေတြကိုသင္တန္းေပးျပီးျပီလား။ (ဘယ္အခ်ိန္- When ၊ ဘယ္ေန ရာ - where ၊ ဘယ္သူေတြ- Who ၊ ဘာလဲ - What ၊ ဘာေၾကာင့္ Why- ဘာကို How )
၅- ရန္ကုန္က လႈပ္ရွားမႈကို နယ္ေတြသိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။
၆- တျခားရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာေတြ နယ္ေတြမွာလဲ လူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီး ျပန္႔ႏွံ႔သြားေအာင္ ဘယ္သူ႔တာဝန္ယူမလဲ။
၇- လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေတြပိတ္လိုက္ရင္ ဘယ္လိုပံုမွန္ ဆက္သြယ္ၾကမလဲ
၈- နယ္ေတြကို ပုံမွန္သတင္းပို႔ေရးကို ဘယ္သူ စီစဥ္ေပးမလဲ
၉- ရန္သူက ရန္ကုန္ကိုေခ်မႈန္း၊ နယ္ေတြကိုအေလ်ာ့ေပး လိုက္ေလ်ာမႈလုပ္လာရင္ နယ္ေတြက ဘယ္လို တဆင့္တိုးလႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ခိုင္းမလဲ။
၁ဝ- လႈပ္ရွားသူေတြအခ်င္းအခ်င္းဘယ္လို႔ဆက္သြယ္မလဲ
၁၁- ဆက္သြယ္ေရး စနစ္ေတြကဘာေတြဲ (ဆက္သား၊ စကားေျပာစက္၊ တယ္လီဖုန္း၊ ဆိုင္ကယ္၊ ကား၊ စက္ဘီး၊ျမင္း၊ ဆိုက္ကား၊ သေဘၤ၊ အခ်က္ျပမီး၊ အသံ ေတြကို သံုးတတ္သလား)
၁၂- ကားလမ္း၊ ရထားလမ္း၊ သေဘၤာဆိပ္ေတြကို ဘယ္လို ထိမ္းသိမ္းမလဲ၊ ျဖတ္ေတာက္မလဲ
၁၃- သံရံုးေတြရဲ႕အကူညီကို ဘယ္လိုယူမလဲ။ ႏိုင္ငံတကာ အန္ဂ်ီအိုေတြဆီကို ဘာအကူညီေတာင္းမလဲ။ (သူတို႔လိပ္စာနဲ႔ ဆက္သြယ္ မႈေတြကို ရထားျပီးျပီလား)
၁၄- သတင္းဌာနေတြကို ဘယ္လုိဆက္သြယ္မလဲ။ ဘာသတင္းေတြေပးမလဲ။ လူေတြကိုဘာလုပ္ခိုင္းမလဲ ဆိုတာေတြကို ဘာေတြ ေျပာမလဲ။

အလုပ္သမား၊ စက္ရံုမ်ား၊ အစိုးရဌာနမ်ား

၁-အလုပ္သမားေတြကို ဘယ္လိုစည္းရံုးမလဲ
၂- သူတို႔ကို ဘယ္လို တိုက္ပြဲ ဆင္ခိုင္းမလဲ ( စက္ရံုထဲမွာ ပဲဆႏၵျပမလား၊ လူထုနဲ႔အတူဆႏၵျပဖို႔စည္းရံုးမလား။
၃- ဘယ္စက္ရံုကိုသိမ္းလိုက္ရင္ ရန္သူ႔ႏွလံုးသားကို ထိသြားႏိုင္သလဲ
၄- စက္ရံုေတြကို ဘယ္သူေတြက သိမ္းပို္က္ထားမလဲ
၅- အလုပ္သမားေတြရဲ႕မိသားစုစားဝတ္ေနေရးကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းေပးထားမလဲ (ဆန္၊ ဆီ၊ ဆားအပါအဝင္ ရိကၡေျခာက္မ်ား၊ ရိကၡာစို မ်ားကို ဘယ္လိုစုေဆာင္းမလဲ )

တပ္မေတာ္သားမ်ားကို ဘယ္လိုစည္းရံုးမလဲ

၁- သင္တို႔ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာက ဘယ္သူေတြရဲ႕ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြက စစ္တပ္ထဲမွာရိွလား
၂- သူတို႔ကေန တဆင့္ စစ္တပ္အတြင္းကို ေၾကညာခ်က္မ်ား၊ ပူးေပါင္းဖို႔ေမတၱာရပ္ခံခ်က္မ်ားကို ဘယ္လိုပို႔ဖို႔ စီစဥ္ထားသလဲ
၃- သူတို႔အဖြဲ႔ထည္းမွာ စစ္တပ္ထဲက အရာရိွေတြ၊ စစ္သားေတြနဲ႔ ဘယ္သူသိလဲ
၄- စစ္သားေတြက ကူးေျပာင္းလာရင္ ေသနပ္မ်ားကို ယူလာခိုင္းမွာလား။ မယူလာခိုင္းဘူးလား။
၅- စစ္သားေတြယူလာတဲ့ ေသနပ္မ်ားကို ဘယ္မွာဖြတ္ထားမလဲ။ စစ္အစိုးရက ဆႏၵျပပြဲကို ပစ္ခတ္ႏိုမ္နင္းလာရင္ ပစ္ခိုင္းဖို႔ ဘယ္လို စီစဥ္ထားသလဲ ။

ရန္သူအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ားကိုျဖိဳခ်ျခင္း

၁- သင့္ရပ္ကြက္က ရပ္ကြက္ ရံုးခန္းကို ဘယ္လိုသိမ္းပိုက္မလဲ
၂- ဖိုလ္တြဲေတြကို ဘယ္လိုသိမ္းဆည္းမလဲ
၃- ရပ္ကြက္လူႀကီးေတြကို ဘယ္ေနရာမွာခ်ဳပ္ထားမလဲ
၄- ျမိဳ႕နယ္ရဲစခန္းကို ဘယ္လို သိမ္းပိုက္မလဲ
၅- ရဲစခန္းကို သိမ္းပိုက္ဖို႔ တျခားရပ္ကြက္ေတြရဲ႕အကူညီကို ဘယ္လို ေတာင္းခံမလဲ
၆- ရဲစခန္းကို သိမ္းပိုက္ျပီးရင္ ဘယ္လို အျမန္ဆံုးဖ်က္ဆီးမလဲ
၇- ျမိဳ႕နယ္ အုပ္ခ်ပ္ေရးရံုးခန္းကိုဘယ္လို သိမ္းပိုက္မလဲ
၈- ျမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရံုးခန္းကို အျမန္ဆံုးဘယ္လို ဖ်က္ဆီးျပစ္မလဲ

လူထုအစိုးရဖြဲ႔စည္းျခင္း

၁- လူထုအစိုးရကို ဘယ္လိုဖြဲ႔မလဲ
၂- အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား၊ စီအာပီပီ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဘာေတြလုပ္ေစခ်င္သလဲ
၃- သူတို့ကို ဖမ္းသြားရင္ ဘာဆက္လုပ္မလဲ
၄- ကိုယ္ရပ္ကြက္အလိုက္ ေက်းရြာအလိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြ ကိုဘယ္လိုခ်မလဲ (လံုျခံဳေရး၊ အျပန္အလွန္ကူညီေရး၊ လူထု စား ဝတ္ေနေရး က်န္မာေရး )
၅- ရံပံုေငြေတြကိုစနစ္တက် ဘယ္လိုေကာက္ခံမလဲ
၆- စစ္အစိုးရေဒါက္တိုင္ေတြကို ဘယ္လိုျဖိဳမလဲ၊ ဘယ္သူေတြျဖိဳမလဲ၊ ပစ္မွတ္ေတြကို ဘယ္လိုျပဳစုထားမလဲ
၇- စစ္အစိုးရက တုန္႔ျပန္လာႏိုင္တဲ့အရာေတြက ဘာေတြလဲ။
၈- သင့္ျမိဳ႕နယ္မွာ အားအေကာင္ဆံုးေနရာက ဘာေတြလဲ၊ အားအနည္းဆံုးေနရာက ဘယ္ေနရာလဲ
၉- ကုန္တိုက္ေတြကို ဘယ္လိုေဖါက္မလဲ။ လူထုေတြကိုဘယ္လို ေဝမလဲ
၁၀- ဘယ္ဟာေတြကို မီးတင္ရိႈ႕မလဲ၊ ဘယ္ဟာေတြက မရိႈ႕သင့္ဘူးလဲ
၁၁- ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မႈ ေတြကိုဆံုးရံႈးမႈ မရိွေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ေပးမလဲ (အသက္၊ ပစၥည္း ဥစၥာ)
၁၂- လူဆိုး လူမိုက္နဲ႔ ေတာေၾကာင္ေတြကို ဘယ္လို ကိုင္တြယ္မလဲ
၁၃- ရန္သူမရိွတဲ့အခ်ိန္မွာ သူရဲေကာင္းေတြ၊ ဥကၠ႒ႀကီးေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘုရားေလာင္းေတြ၊ မင္းေလာင္းေတြ ေတာင္ပို႔မိႈ ေတြလို ေပၚလာမယ္။ ဒီလိုေပၚလာရင္ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္မလဲ
၁၄- ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ အန္အဲလ္ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြကို အစိုးရဖြဲ႔ျပီး ဦးေဆာင္လာေအာင္ဘယ္လို တိုက္တြန္းမလဲ။ သူတို႔ကို ဖမ္းသြားရင္ ဘယ္လို ဆက္လုပ္မလဲ။ (ေအာင္ပြဲခံတဲ့အထိ ဆက္တိုက္မလား၊ ရပ္မလား၊ ထြက္ေျပးမလား။)

၁၅- သင့္ရပ္ကြက္မွာၾကံဳေတြ႔ေနတဲ့ ေရ၊ မီး၊ ဆန္၊ ေဆးဝါးနဲ႔ လံုျခံဳေရး ျပႆနာကို ခ်က္ခ်င္းဘယ္လို လုပ္ေပးမလဲ
၁၆- အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးအဖြဲ႔ေတြကို ဘာလုပ္ခိုင္းမလဲ။ သူတို႔က လုပ္မလာပဲ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လိုၾကည့္ေနရင္ သူတို႔ကိုဘယ္လို သ ေဘာထားမလဲ။

၁၇- ေအာင္ပြဲခံရင္ ပထမဆံုးလုပ္ရမယ့္အရာက ဘာလဲ
၁၈- ယာယီအစိုးကို ဘယ္လို ဖြဲ႔မလဲ။
၁၉- တိုင္းျပည္ကို ဘယ္လို႔ျပန္လည္ တည္ေဆာက္မလဲ ။

အေထြေထြ
သင့္ ေျမေအာက္အဖြဲ႔ထဲက လူေတြက ဘယ္လိုလူေတြလဲဆိုတာ စိစစ္ျပီးျပီလား
၁- လိမ္တတ္တဲ့ သူလား။
၂-ခိုးတတ္တဲ့သူလား ။
၃- ေလာင္းကစားသမားလား ။
၄- ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ေတြလား (ဗုဒၶဘာသာ၊ မြတ္စလင္၊ခရစ္ယန္၊)
၅- သူတပါးအလာကားေနရင္း သတ္ျဖတ္ျခင္သူလား ။
၆-သတၱာ၀ါေလးေတြကိုနိပ္စက္ညင္းပန္း တတ္သူလား။
၆- ဟုိဟာမလုပ္တတ္ ဒါမလုပ္တတ္၊ ငေပ်ာ့၊ ငေၾကာက္ (အေမခ်စ္သား- Mama Boy) လား။
၇- မူးရင္ရစ္ တတ္တဲ့ သူလား။
၈- မိန္းကေလးေတြနဲ ့စကားေျပာရင္လ်ိဳလ္၀ွက္ခ်က္ေတြကိုပါထည့္ေျပာတတ္သူလား။ ေဆာက္ၾကြားလား။
၈- အမ်ဳိးသမီးေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံတတ္သူလား။
၉- တကိုယ္ေတာ္သမားလား၊ စုေပါင္းလႈပ္ရွားမႈကို မလုပ္တတ္သူလား။
၁၀-အျမင္မတူတဲ့သူေတြနဲ ့တြဲလုပ္ရာမွာကို ေၾကာက္တတ္သူလား။

စီစစ္ပါ။အဲဒီလိုလူေတြကနိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ အေကာင္းထက္အဆိုးကိုလုပ္တတ္သူေတြျဖစ္တယ္။ သတိထားပါ။

နိဂံုး

လူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီးတခုရဲ႕ အႏၱိမရည္မွန္းခ်က္ဟာ အာဏာရွင္စနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယားမ်ား (အစိုးရ၊ စစ္တပ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဆင့္ အဆင့္၊ ေထာင္) ေတြကို တခုျပီးတခု ျဖိဳခ်ျခင္း၊ မီးရိႈ႕ျပစ္ျခင္း၊ ဖ်က္ဆီးပစ္ျခင္း၊ သုတ္သင္ျပစ္ျခင္းတို႔ႏွင့္ လူထုအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ားကို ေက်းရြာရပ္ကြက္အလိုက္ ေဆာင္ရြက္ၾကျခင္းမ်ွသာ ျဖစ္တယ္။

ဒါကို က်ေနာ္တို႔ မလြဲမေသြ လုပ္ေဆာင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဘယ္သူက လာျပီး အစိုးရဖြဲ႔မွာလဲ၊ ဘယ္သူကဦးေဆာင္မွာလဲဆိုတာ ေတြးေတာမပူေနပါနဲ႔။ ေအာက္ေျခအဆင့္အဆင့္ လူထုအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြကို စိုက္ထူလာႏိုင္မယ္။ ရန္သူကလည္း ျပိဳက်လာမယ္ဆိုရင္ သူရဲေကာင္းေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အလွ်ဳိလွ်ဳိ ေပၚလာလိမ့္မယ္။ ျမန္မာ ျပည္မွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္ေလာက္ေပါတာ၊ အစိုးရလုပ္မယ့္ဝန္ႀကီးေတြ ဘယ္ေလာက္ေပါသလဲဆိုတာကို ခင္ဗ်ားတို႔ကိုယ္တိုင္ ္မၾကာခင္ေတြ ့လိမ့္မယ္။

တျပည္လံုး ေတာ္လွန္၊ တျပည္လံုး ေအာင္ပြဲခံၾကမယ္။ သင္တို႔အားလံုးဟာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္တယ္။ ဆက္သြယ္ေရးေတြ သူတို့ ျဖတ္လည္း၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို သူတို႔ဖမ္းရင္လည္း ဖမ္းပါေစ။ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ေမးခြန္းေတြကို သင္ ေျဖႏိုင္လို႔ကေတာ့ သင္ဒို႔ဟာ ျမန္မာျပည္သမိုင္းသစ္ရဲ႕ သူရဲေကာင္းေတြပဲ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြပဲ။ ၈၈ တုန္းက က်ေနာ္ ၾကံဳေတြ႔ခ့ဲရတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို ျပန္လည္ေဝငွလိုက္တာပါ။ လိုတာေတြ႔ရင္ ျဖည့္စြက္ႏိုင္ပါတယ္။ ပိုတာေတြ႔ရင္ ပယ္ႏိုင္တယ္။ သင္ဟာ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္လို စဥ္းစားဖို႔ပါပဲ။ စနစ္တက် ျပင္ဆင္ထားဖို႔ပါပဲ။

မိုးသီးဇြန္
ျမန္မာျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္
(Free Burma Federation- FBF)
wefightwewin@gmail.com ကိုဆက္သြယ္ေမးျမန္းနိင္ပါတယ္။Type the rest of your post here.

ဆက္ဖတ္ရန္...

Ma Mar Mar Oo's father passed away on 22/ 09/2010

U Ohn Maung, Ma Mar Mar Oo's father passed away on 22/09/2010. Mar Mar Oo (aka) Ma Swe is the only child of U Ohn Maung.

Along with fellow 88 Generations Student Members, Mar Mar Oo was sentenced to 65 years in prison on 11 November 2008. Prior to 2008, she had been detained twice for her involvement in political affairs. As a high school student, she involved in 1988 Pro-Democracy Movement and joined the National Unity Front after the military coup. In 1989, she was the first woman activist accused by a special Mandalay marshal law court under the section 5/j of the Emergency Provision Act and was sentenced to 3 years in prison with hard labour.

After her release, she passed the matriculation exam and attended BA (Hons) Burmese degree in Rangoon University. Due to her involvement in 1996 student movement, she was accused under section 5/j of the Emergency Provision Act and17/20 of the Printers and Publishers Registration Act and sentenced to14 years in prison with hard labour by the Insein Special court. After her release, Mar Mar Oo became involved in the 88 Generation Students group and participated in the August 2007 movement to protest against the regime’s economic mismanagement and hikes in fuel and commodity prices. She was arrested in 2008 and sentenced to 65 years in prison on 11 November 2008.

Ma Mar Mar Oo is the only child of U Ohn Maung. It is terribly heart-felt condolence that the only child was not present in her beloved father's funeral on 23/ 09/ 2010, due to the cruelty of the military regime. On 28/ 09/ 2010, there will be a commemoration with a Soon Kyway at No. 19, Thiri Myaing (3) Road, Quarter 13, Hlaing Township.

As fellow political activists of Ma Mar Mar Oo, we believe that we have the responsibility to support by all means in social commemorations. Please contact:

Ko Yin Htwe- (+66) 84 575 5416

for further information.

ဆက္ဖတ္ရန္...

ေရြးေကာက္ပြဲအား သပိတ္ေမွာက္ျခင္း

တတိယလွိဳင္းဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ကမာၻတ၀ွမ္းမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ထြက္ေပၚလာျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ လွဳပ္ရွားမွဳေခါင္းေဆာင္ေတြက ဦးစီးက်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြက ဦးစီးက်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႕ အာဏာရွင္ေတြက ဦးစီးက်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ဆိုျပီး ေရြးေကာက္ပြဲအမ်ိဳးမ်ိဳးက အသြင္သ႑ာန္မ်ိဳးစံုနဲ႕ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာတာနဲ႕အမွ် ဒီေရြးေကာက္ပြဲေတြရဲ႕ တရားမွ်တမွဳရွိမရွိ၊ လြတ္လပ္မွဳရွိမရွိ စတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚမွာ အေျခခံျပီး ေရြးေကာက္ပြဲကို ဆန္႕က်င္သပိတ္ ေမွာက္မွဳေတြလဲ ေပၚထြက္လာျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုေပၚထြက္လာတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ဘာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို သပိတ္ေမွာက္ၾကသလဲ၊ သပိတ္ေမွာက္ရာမွာ ဘယ္လိုသပိတ္ အမ်ိဳးအစားေတြကို ျပဳလုပ္ၾကသလဲ၊ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးဆက္က ဘာေတြလဲ၊ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ဟာ ထိေရာက္မွဳ ရွိႏိုင္ပါသလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြကလဲ လူအမ်ားၾကားမွာ သံုးသပ္ေဆြးေႏြးစရာ ျဖစ္လာျပန္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲအား သပိတ္ေမွာက္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား

၂၁ ရာစု မတိုင္မီကာလက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းေတြကို ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ေလ့လာၾကရာမွာ အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ပထမတခ်က္က ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳ အားနည္းခ်က္ (Lack of Political Stability) ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ပါတီစနစ္ အင္စတီက်ဴရွင္းနာလိုင္းေဇးရွင္း အားနည္းခ်က္ (Lack of Party system institutionalization) တို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၁ ရာစုထဲ ေရာက္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမွဳ မရွိျခင္း (electoral unfairness) က ပိုျပီး ေရပန္းစားလာခဲ့ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ကလဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းဟာ တရားမွ်တမွဳမရွိျခင္းေၾကာင့္ တခုတည္း မဟုတ္ပဲ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ျပိဳင္တဲ့အခါ ေသခ်ာေပါက္ အရွံဳးေပၚျခင္း (Certain Loss) ကို ရင္မဆိုင္လိုျခင္းေၾကာင့္လိုလဲ ဆိုၾကပါတယ္။

လက္တင္အေမရိကတိုက္က ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြရဲ႕ ပါတီစနစ္ အင္စတီက်ဴရွင္နာလိုင္းေဇးရွင္းကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ Mainwaring နဲ႕ Scully တို႕ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္မွဳ (legitimacy) ကို တိုက္ရိုက္စိန္ေခၚခ်က္ေတြ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ျပီး အႏိုင္ယူျခင္းထက္ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ တရား၀င္မွဳကိုသာ ေမးခြန္းထုတ္စိန္ေခၚမွဳ ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္တဲ့ inchoate party systems ကို အသံုးျပဳတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ အတိုက္အခံပါတီေတြအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲတရား၀င္မွဳကို ေမးခြန္းထုတ္စိန္ေခၚမွဳ ျပဳလုပ္ရျခင္းဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ တရားမွ်တမွဳ မရွိျခင္းေၾကာင့္လား၊ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မွဳေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ reflexive reaction ေၾကာင့္လား၊ ေသခ်ာေပါက္ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အရွံဳးေၾကာင့္လား ဆိုတာကိုေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြထဲမွာ ဆန္းစစ္ထားျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။

အာဖရိကတိုက္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳေတြကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ Michael Bratton ကေတာ့ အာဖရိကတိုက္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာျခင္းနဲ႕ ဒုတိယအၾကိမ္ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ထပ္မံ က်င္းပရျခင္းဟာ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမွဳ မရွိျခင္း (electoral unfairness) နဲ႕ ပိုျပီး ဆက္စပ္တယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အမွန္တကယ္ မဲခိုးလိမ္လည္မွဳေတြ ရွိလာတဲ့ အခါမွာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ဆန္႕က်င္သပိတ္ေမွာက္ျပီး ဒုတိယအၾကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲထပ္မံက်င္းပဖို႕ ေတာင္းဆိုမွဳေတြ ေပၚထြက္လာတတ္တာေတြ ရွိသလို၊ အစိုးရက မဲခိုးမဲလိမ္ႏိုင္ဖြယ္ရွိတယ္လို႕ ယူဆလာၾကတဲ့ အခါမွာလဲ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ၾကိဳတင္ဆန္႕က်င္ သပိတ္ေမွာက္မွဳေတြ ရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အာဖရိကတိုက္ ေရြးေကာက္ပြဲ (၅၃) ခုကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ Lindberg ဆိုသူကလဲ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြ ပါ၀င္မွဳဟာ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုတဲ့ အခ်က္အေပၚ ဆန္းစစ္သံုးသပ္မွဳေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

အျခားတဘက္မွာလဲ အခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲ သပိတ္ေမွာက္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာရျခင္းဟာ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ဆက္စပ္မွဳ မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့ၾကျပန္ပါတယ္။ Robert Pastor ဆိုသူက အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ရျခင္းဟာ သူတို႕ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို သိျမင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အရွံဳးေပၚမွာ စိုးရိမ္ျခင္းေၾကာင့္လို႕ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္အရွံဳးကို ျပည္သူေတြဆီ ခ်ျပလိုက္ရျခင္းထက္ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ျပီး အစိုးရအေပၚ သံသယၾကီးမားလာေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းက ပိုျပီး သိကၡာရွိႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြ ေပၚထြက္လာရတာလို႕ ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ အစိုးရေတြရဲ႕ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ားကလဲ အလားတူမွတ္ခ်က္မ်ိဳးကို ေဖာ္ျပေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခု၊ ေဟတီး ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳအေပၚ အစိုးရထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ားက ' အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီမွာ လူထုေထာက္ခံမွဳ မရွိဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ရင္ ရွံဳးမယ္ဆိုတာ သိတဲ့အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲမ၀င္ပဲ သပိတ္ေမွာက္တာျဖစ္တယ္' လို႕ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္၊ ဗင္နီဇြဲလား ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္မွာလဲ Chavez က 'မဲခိုးတယ္ဆိုတာဘာကို ေျပာတာလဲ။ အတိုက္အခံေတြဘက္မွာ လူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳ မရွိဘူးဆိုတဲ့ အမွန္တရားကို လက္ခံဖို႕သင့္ျပီ။ အမွန္တရားကို လက္မခံပဲ သပိတ္ေမွာက္တာဟာ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ၾကံတာပဲ' လို႕ ဆိုခဲ့ဖူးပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Beaulieu နဲ႕ Hyde ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံတကာက အကဲခတ္ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူေတြ ရွိေနခ်ိန္ေတြမွာ ေပၚထြက္လာတတ္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ တခါတရံမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့ အစိုးရဟာ ႏိုင္ငံတကာက ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူေတြကို ဖိတ္ၾကားျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမွဳ ရွိသေယာင္ အေပၚယံဗန္းျပမွဳေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ကြယ္မွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူေတြ ေဖာ္ထုတ္လို႕ မရႏိုင္မယ့္ overt fraud ေတြကို အသံုးျပဳျပီး အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ အရွံဳးေပၚေအာင္ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးပညာရပ္က ဒါကို Prudent manipulation လို႕ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီလိုနည္းလမ္းကို အစိုးရက က်င္းပလာတဲ့အခါ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအေနနဲ႕ အစိုးရကို overt fraud လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံတကာေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူေတြ သိျမင္သြားေစလိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ ေလ့ရွိၾကပါတယ္။

သပိတ္အမ်ိဳးအစားမ်ား

ေရြးေကာက္ပြဲဆန္႕က်င္ေရးသပိတ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳ သပိတ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေက်ာင္းသား အခြင့္အေရးသပိတ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္သမား၊ လယ္သမားအခြင့္အေရးသပိတ္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ သပိတ္ေမွာက္ရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားႏိုင္ေပမယ့္ သပိတ္သ႑ာန္ အမ်ိဳးအစားၾကီး ႏွစ္မ်ိဳးအေပၚမွာပဲ ျမစ္ဖ်ားခံလာတတ္ပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အၾကမ္းမဖက္ေရးလမ္းစဥ္ေပၚ အေျခခံတဲ့ (Gandhian) သပိတ္အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယသပိတ္အမ်ိဳးအစားကေတာ့ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳသပိတ္ေတြမွာ လက္နက္အင္အားကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳတဲ့ (Fearonian) သပိတ္အမ်ိဳးအစားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Gandhian သပိတ္အမ်ိဳးအစားကို လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳမရွိတဲ့ အတိုက္အခံေတြက သံုးစြဲေလ့ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြမွာ Gandhianသပိတ္အမ်ိဳးအစားကို ဦးေဆာင္ဆင္ႏႊဲတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ျပည္တြင္းမဲေပးမယ့္ ျပည္သူလူထုနဲ႕ ျပည္ပႏိုင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ိုင္းက လူေတြရဲ႕ မ်က္လံုးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပမယ့္ အစိုးရနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲကို တရားမ၀င္သူေတြအေနနဲ႕ ျမင္သြားေစေရးကိုပဲ ဦးစားေပးလုပ္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ သူတို႕ပါတီရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္ေရာက္ရွိေရးကို ျပည္သူလူထုနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ကူညီေဆာင္က်ဥ္း ေပးသြားမယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကပါတယ္။ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ျခင္းအေပၚမွာ ျပည္သူလူထုက အားေပးေထာက္ခံျပီး မဲမေပးပဲ ေနျခင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဆန္႕က်င္ျခင္းေတြ ျပဳလုပ္လာမယ္လို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႕လဲ ေရြးေကာက္ပြဲကို အသိအမွတ္မျပဳပဲ သံတမန္ေရးရာ ဖိအားေတြ ျပဳလုပ္လာမယ္လို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။

လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအင္အားနဲ႕ အမာခံလူထုအင္အား ျပည့္စံုေတာင့္တင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကေတာ့ Fearonian သပိတ္အမ်ိဳးအစားကို အသံုးျပဳပါတယ္။ သပိတ္စံု၊ သူပုန္ထနည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳျပီး လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ လူထုတိုက္ပြဲကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳပါတယ္။ Gandhian သပိတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မတူတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ Fearonian သပိတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲ legitimacy ကို စိန္ေခၚျပီး၊ လူထုနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာက သူ႕အလိုလို အကူအညီေပးလာမယ့္ အခ်ိန္ကို ထိုင္ေစာင့္ေနသူမ်ား မဟုတ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို အစိုးရဘက္က မလိုက္ေလ်ာရင္ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္မယ့္ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြအတြက္ကိုပါ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္ျပီး စုဖြဲ႕ေလ့ရွိပါတယ္။ လူထုတရပ္လံုးပါ၀င္လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆန္႕က်င္ေရး လူထုလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းေလ့ရွိပါတယ္။ အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ပ်က္ယြင္းေစႏိုင္မယ့္ အင္အားကို စုစည္းျပီးမွ အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္မွဳ ကို စိန္ေခၚျခိမ္းေခ်ာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေနာက္ထပ္ခြဲျခားမွဳ သ႑ာန္တမ်ိဳးကေတာ့ သပိတ္ၾကီး (Major boycott) နဲ႕ သပိတ္ငယ္ (Minor boycott) ကြဲျပားမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္မွာ အတိုင္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးအပါအ၀င္ အတိုက္အခံ အင္အားစုအမ်ားက ပါ၀င္တယ္ဆိုရင္ ဒါကို သပိတ္ၾကီးလို႕ ေခၚဆိုႏိုင္ပါတယ္။ သပိတ္ၾကီးမွာမ်ားေသာအားျဖင့္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးတခုအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရးပါတီငယ္မ်ား၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါင္းပါ၀င္ေလ့ရွိေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းအားလံုးက ညီညီညြတ္ညြတ္ စုေပါင္းဆင္ႏႊဲတဲ့ (Unified opposition election boycott) ကေတာ့ အေတာ္ရွားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းၾကီးေတြအားလံုးက သပိတ္ေမွာက္ေရးကို သေဘာတူညီခဲ့ရင္ေတာင္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာစက္ကုိ မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ ပါတီငယ္ေလးေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္ေနဦးမွာ ျဖစ္လို႕ပါပဲ။ တကယ္လို႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီငယ္ေလးေတြနဲ႕ တဖြဲ႕စီပ်ံ႕က်ဲေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္တာဆိုရင္ေတာ့ ဒါကို သပိတ္ငယ္လို႕ သတ္မွတ္ေလ့ရွိပါတယ္။

၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းကာလ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြမွာ ဒီလို ကြဲျပားတဲ့ သပိတ္အမ်ိဳးအစားသ႑ာန္ေတြကို ေတြ႕ရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၉၀) မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အီဂ်စ္ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္နဲ႕ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဂ်ေမကာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြမွာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီအမ်ားစုက ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ေရးကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာနဲ႕ပဲ ျငင္းဆန္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ Major, Gandhian သပိတ္ အမ်ိဳးအစား အျဖစ္ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ (၁၉၉၃) ခုႏွစ္မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ပါကစၥတန္ေရြးေကာက္ပြဲကို MOM က သပိတ္ေမွာက္မွဳကိုေတာ့ Minor, Gandhian သပိတ္အမ်ိဳးအစား အျဖစ္ပဲ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ အရြယ္အစားနဲ႕ လူအင္အားအရ ၾကီးမားေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳမွာ တႏိုင္ငံလံုးအေရးကို ေတာင္းဆိုျခင္းမရွိပဲ အုပ္စုတစုအခြင့္အေရးကိုသာ ေတာင္းဆိုခဲ့တာေၾကာင့္ သပိတ္ၾကီးလို႕ သတ္မွတ္လို႕ မရႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

သပိတ္ငယ္ေလးေတြမွာ လက္နက္အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေတာ္လွန္မွဳေတြ ပါ၀င္လာတဲ့အခါ Minor, Fearonian သပိတ္အမ်ိဳးအစားလို႕ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- ၁၉၈၈ ခု၊ သီရိလကၤာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာတုန္းက ပါတီငယ္ေလးတခုျဖစ္တဲ့ JVP ပါတီဟာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ျခင္း၊ လံုျခံဳေရး၀န္ထမ္းမ်ား၊ အရပ္ဘက္၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Cote d’Ivoire ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္နဲ႕ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြမွာေတာ့ အစိုးရလက္ကိုင္ဒုတ္ေတြနဲ႕ ျပည္သူလူထုအၾကား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္တဲ့ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့အတြက္ Major, Fearonian သပိတ္ အမ်ိဳးအစားလို႕ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းေတြနဲ႕ ထိေရာက္ႏိုင္မွဳက ဦးေဆာင္သူေတြ က်င့္သံုးတဲ့ သပိတ္အမ်ိဳးအစားေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ျခင္း၏ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္း

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ျခင္းရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းေတြကို မေဖာ္ျပခင္မွာ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းမက်ပဲ အာဏာရယူထားတဲ့ အစိုးရေတြက ဦးေဆာင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပရျခင္းရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားေတြကို ေလ့လာသိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းမက်ပဲ အာဏာရယူထားတဲ့ အစိုးရေတြဆိုတာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အာဏာကို လက္နက္နဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္ျပီး သိမ္းပိုက္ရယူထားတဲ့ အစိုးရေတြနဲ႕ မသမာနည္းလမ္းေတြအသံုးျပဳျပီး ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အာဏာရယူထားတဲ့ အစိုးရေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီလို အစိုးရေတြအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမက်င္းပပဲ အာဏာကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားလို႕ မရႏိုင္ဘူးလားလို႕ အခ်ိဳ႕က ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပပဲ အာဏာဆက္ယူထားတဲ့အခါ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပမွာ တရား၀င္မွဳ (legitimacy) မရတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရး၊ သံတမန္ေရး၊ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရးေတြမွာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီး ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ အဆိုးဆံုးက ျပည္သူေတြက အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခါမွာ အစိုးရအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ တခု ျပဳလုပ္မလား၊ မလုပ္ဖူးလားဆိုတာကို စတင္တြက္ခ်က္လာရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို မလုပ္ရင္ ျပည္သူေတြက တခ်ိန္မဟုတ္တခ်ိန္မွာ ဒီအစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျပီး၊ legitimacy ရလာႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးကို အစိုးရဘက္က စတင္ၾကိဳးပမ္းလာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလိုက်င္းပတဲ့အခါမွာ လြတ္လပ္ျပီး၊ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပဖို႕ ၾကိဳးပမ္းတဲ့ အစိုးရဆိုတာကေတာ့ အေတာ္ကို ရွားပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အစိုးရပါတီ ကိုယ္တိုင္ (သို႕) အစိုးရခါးပိုက္ေဆာင္ ပါတီေတြ အႏိုင္ရဖို႕အတြက္ကိုပဲ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ၾကိဳးပမ္းေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါကို ျပည္သူေတြက မရိပ္မိတဲ့ အခ်ိန္ေတြနဲ႕ ရိပ္မိေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးႏိုးၾကားမွဳ ေရခ်ိန္က ေလ်ာ့ပါးေနတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ဆိုရင္ ဒီေရြးေကာက္ပြဲမွာ လူထုပါ၀င္မွဳ ရာခိုင္ႏွဳန္းျမင့္မားျပီး အစိုးရပါတီ (သို႕) အစိုးရခါးပိုက္ေဆာင္ပါတီေတြက အႏိုင္ရသြားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေရြးေကာက္ပြဲအသစ္နဲ႕ ျပန္ျပီး တက္လာတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ legitimacy ရသြားႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Schedler ကေတာ့ ဒါကို electoral autocracy လို႕ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မူလအစိုးရ (သို႕) ခါးပိုက္ေဆာင္ႏိုင္ငံေရးပါတီက အႏိုင္ရျပီး၊ legitimacy ရသြားတဲ့ အေပၚမွာ လူအမ်ားကေတာ့ အစိုးရဘက္က ႏိုင္သြားျပီ၊ ပြဲျပီးသြားျပီလို႕ တြက္ခ်က္တတ္ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ျပည္သူလူထုနဲ႕ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဘက္က အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးေတြအားလံုး ဆံုးရွံဳးသြားတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြ စုစည္းျပီး အစိုးရရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအတု (fraudulent elections) ျဖစ္ေၾကာင္း၊ မဲခိုးမဲလိမ္ထားမွဳမ်ား ရွိေၾကာင္းကို သက္ေသအေထာက္အထားေတြနဲ႕ လူထုကို ခ်ျပႏိုင္ခဲ့ရင္ ျပည္တြင္းတရား၀င္မွဳ (domestic legitimacy) ကိုသာမက ျပည္ပတရား၀င္မွဳ (international legitimacy) ကိုပါ ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ အစိုးရရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲစီမံကိန္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ပ်က္စီးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြဟာ အစိုးရရဲ႕ election fraud ေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာမယ့္ coordination deficiencies ေတြကို ေက်ာ္လႊားျပီး၊ Point of coordination တခုကို လူထုၾကားမွာ တည္ေဆာက္လာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆံုမွတ္ကေန အစိုးရဆန္႕က်င္ေရး၊ ျဖဳတ္ခ်ေရး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးစတာေတြကို အဆင့္တိုးျမွင့္ လုပ္ေဆာင္လို႕ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ လုပ္ေနစဥ္ကာလမွာကတည္းက ျပင္ဆင္မွဳ အခင္းအက်င္းေတြ လိုအပ္ပါတယ္။

Major Fearonian Boycott ကို ဦးေဆာင္ၾကမယ့္ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ျပင္ဆင္သင့္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းပံုစံေတြ ရွိရပါမယ္။ ဦးေဆာင္မယ့္ အတိုက္အခံအဖြဲ႕ဟာ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးတခု ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Olson က privileged group လို႕ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲခဲ့တဲ့ သပိတ္ေခါင္းေဆာင္ အုပ္စုတစုကို ဖြဲ႕စည္းထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီအုပ္စုမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးမွ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားပါ၀င္ျပီး သပိတ္ၾကီးကို ဦးေဆာင္ဆင္ႏႊဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီတခုတည္းကေန သပိတ္ကို ဦးေဆာင္ႏိုင္မယ့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ မရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ပ်ံ႕က်ဲေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးကို စုစည္းျပီး၊ ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္ Shelling က k-group လို႕ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ သပိတ္ေခါင္းေဆာင္ အုပ္စုကို ဖြဲ႕စည္းထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီအုပ္စုထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ စုစည္းျပီး၊ သပိတ္ၾကီးကို ဦးေဆာင္ဆင္ႏႊဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ privileged group ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ k-group ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အုပ္စုတစုကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ ကာလမွာကတည္းက ေပၚေပါက္ေနဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ရဲ႕ အခရာျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္းကာလမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲလြန္ကာလမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လူထုအေရးေတာ္ပံုကို အရွိန္ျမွင့္ဦးေဆာင္ရမယ့္ အုပ္စုျဖစ္ေနလို႕ပါပဲ။

Major Gandhian boycott ကို ဦးေဆာင္မယ့္ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလဲ အခင္းအက်င္းေတြ ျပင္ဆင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီသပိတ္သ႑ာန္ကို ေရြးခ်ယ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြဆီမွာ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႕၊ ေတာ္လွန္ဖို႕ ဆႏၵ မရွိတတ္ပါဘူး။ အဓိက ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္က အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္မွဳကို လူအမ်ားက အသိအမွတ္ မျပဳေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္မွီေရးအတြက္ ပရိသတ္ႏွစ္မ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးက ျပည္တြင္းက ျပည္သူလူထုျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယတမ်ိဳးက ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပရိသတ္ႏွစ္မ်ိဳးရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳကို ရယူႏိုင္မယ့္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွသာ အစိုးရအား တရားမ၀င္အစိုးရအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း (de legitimizing the government) က ေအာင္ျမင္မွာပါ။

ဒီသပိတ္အမ်ိဳးအစားကို အသံုးျပဳတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႕ လူထုထဲကို တတ္ႏိုင္သမွ် စိမ့္၀င္ေရာက္ရွိေနေအာင္ ၾကိဳးပမ္းဖို႕ လိုပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရေရး ကင္ပိန္းတခုကို လုပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးတခုလိုပဲ တက္တက္ၾကြၾကြနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ေရး ကင္ပိန္းကို တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းလံုးမွာ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးအုပ္စုငယ္ေလးေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး၊ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာသံရံုးမ်ားနဲ႕ diplomatic channels ေတြ ဖြင့္ရပါမယ္။ အစိုးရကို အားေပးကူညီေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ိုင္းကိုလဲ တရားမ၀င္အစိုးရအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳလာေအာင္ ဆြဲေဆာင္စည္းရံုးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုသပိတ္အမ်ိဳးအစားကိုပဲ အသံုးျပဳသည္ျဖစ္ေစ၊ အေရးၾကီးဆံုးကေတာ့ ျဖစ္ေပၚေနဆဲ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနကို ထင္ဟပ္ေစမယ့္ ႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္ကို ခ်မွတ္ျပီး၊ ကိုက္ညီမယ့္ သပိတ္အမ်ိဳးအစားကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဖို႕က အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ကေန လူထုလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးေတြ ေပၚေပါက္လာျပီး အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႕အထိ ႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္ ခ်မွတ္ထားရင္ေတာ့ Major Fearonian Boycott ကို ေရြးခ်ယ္ေဖာ္ေဆာင္ရမွာပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ တရား၀င္မွဳကို လူထုနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္မျပဳေရးဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္ကို ခ်မွတ္ထားရင္ေတာ့ Major Gandhian boycott ကို ေရြးခ်ယ္ေဖာ္ေဆာင္ရမွာပါ။ ဒီအမ်ိဳးအစားႏွစ္ခုကို ေဖာ္ေဆာင္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းေတြ မတူပါဘူး။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ျပဳလုပ္ရျခင္းရဲ႕ အေျခခံႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္ကို တိတိက်က် မေဖာ္ထုတ္ပဲနဲ႕ သပိတ္ျပဳလုပ္မွဳေတြ ရွိလာခဲ့ရင္ ေပၚထြက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းေတြက Major Fearonian Boycott လိုလို၊ Major Gandhian boycott လိုလိုေတြ ျဖစ္ျပီး မေရမရာနဲ႕ ထိေရာက္မွဳ မရွိပဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အစိုးရျဖဳတ္ခ်ေရး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးဆိုတဲ့ ေၾကြးေၾကာ္သံကို ေအာ္ျပီး၊ ခင္းက်င္းေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းက Major Gandhian boycott ကို ခင္းက်င္းေနရင္ လူထုရဲ႕ ယံုၾကည္ကိုးစားမွဳ ေလ်ာ့နည္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲတရား၀င္မွဳမရရွိေရးကို ဦးတည္ျပီး၊ ခင္းက်င္းေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းက Major Fearonian Boycott ျဖစ္ေနျပန္ရင္လဲ ဆင္ေတာ္နဲ႕ ခေလာက္ျဖစ္ျပီး တပ္ကၽြံတာေတြ၊ မလိုအပ္ပဲ အင္အားျဖဳန္းတီးမိတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္တိုင္းမွာ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိစျမဲမို႕ ေရတို၊ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးဆက္ေတြကို ဆန္းစစ္ျပီး၊ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ ေရတို၊ ေရရွည္ ႏိုင္ငံေရးမူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ထားဖို႕လဲ လိုအပ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္၏ ေရတိုႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္မ်ား

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္အမ်ိဳးအစားေပၚမွာ မူတည္ျပီး ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ေတြကလဲ ကြဲျပားမွဳရွိပါတယ္။ Major boycott ေတြကေတာ့ Minor boycott ေတြထက္ ပိုျပီး ၾကီးမားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိပါတယ္။ Major boycott မွာလဲ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို တိုက္ရိုက္စိန္ေခၚတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ဆန္႕က်င္ေရး၊ လူထုအေရးေတာ္ပံု ေပၚထြက္ေရး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းေရး ေၾကြးေၾကာ္သံေတြပါတဲ့ Major Fearonian Boycott ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးဆက္ေတြနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ အသိအမွတ္မျပဳေရး ေၾကြးေၾကာ္သံေတြပါတဲ့ Major Gandhian boycott ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ေတြက မတူညီျပန္ပါဘူး။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ အမ်ိဳးအစားအားလံုးအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္တရပ္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္မဲေပးတဲ့ လူဦးေရ ရာခိုင္ႏွဳန္း နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေစဖို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးပညာရပ္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ပါ၀င္မဲေပးမယ့္ လူဦးေရ အေရအတြက္ကို voter turnout လို႕ သံုးစြဲပါတယ္။ Fearonian boycott ကို ျပဳလုပ္သူေတြကလဲ voter turnout နည္းပါးျခင္းအားျဖင့္ အစိုးရကို ဆန္႕က်င္သူအေရအတြက္ မ်ားေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္တယ္လို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။ Gandhian boycott ကို ျပဳလုပ္သူေတြကလဲ voter turnout နည္းပါးျခင္းအားျဖင့္ အစိုးရက က်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ တရား၀င္မွဳ (legitimacy) ကို လူထုက အသိအမွတ္မျပဳေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္တယ္လို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ voter turnout နည္းပါးမွဳဟာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ရဲ႕ ေရတို ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးဆက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲျပီးဆံုးသြားခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ ထိေရာက္မွဳရွိမရွိကို တိုင္းတာႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းတခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနနဲ႕ voter turnout ေလ်ာ့ေနေစေရးကို လုပ္ငန္းစဥ္တရပ္အေနနဲ႕ ထိထိမိမိ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွသာ ဒီေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ဟာ ထိေရာက္မွဳ ရွိပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕အတြက္ voter mobilization ျပဳလုပ္ရပါတယ္။ ဒီလို ျပဳလုပ္ရာမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးေတြကေန ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ျပီး မယွဥ္ျပိဳင္တာနဲ႕ ပါတီမွတ္ပံုတင္ျပီးမွ ေရြးေကာက္ခံကိုယ္စားလွယ္က ျပန္ျပီး ႏွဳတ္ထြက္ျခင္း (candidate withdrawl) ဆိုျပီး နည္းလမ္းႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးက အစိုးရကို တိုက္ရိုက္စိန္ေခၚျပီး လူထုအၾကားမွာ သတင္းစကား ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေစေရးအတြက္ အသံုး၀င္ပါတယ္။ ဒုတိယတမ်ိဳးက ေရြးေကာက္ပြဲကို အသိအမွတ္ျပဳသေယာင္ေယာင္ ျပဳလုပ္ျပီးမွ တရားမွ်တမွဳ မရွိတာေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး ႏွဳတ္ထြက္ျခင္း ျပဳလုပ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္ျမွင့္ဖို႕ အသံုး၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအေနနဲ႕ ဒီလို voter mobilization ကို တဘက္က လုပ္ေနစဥ္မွာပဲ ျပည္သူလူထုကို မဲမေပးပဲေနဖို႕ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္မွဳေတြကလဲ တျပိဳင္နက္တည္း ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

voter turnout ေလ်ာ့နည္းျခင္းဟာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက မီးေမာင္းထိုးျပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမွဳမရွိျခင္း၊ လြတ္လပ္မွဳမရွိျခင္းေတြကို သက္ေသထူႏိုင္ရံုသာမက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ႏိုင္ငံတကာက အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံ အားေပးမွဳေတြကိုပါ ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္နဲ႕ မဲေပးတဲ့ လူဦးေရ ရာခိုင္ႏွဳန္း နည္းပါးမွဳ (low rates of voter turnout)ကို ေပါင္းစပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ေရြးေကာက္ပြဲကေန ထြက္ေပၚလာမယ့္ အစိုးရသစ္ဟာ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ့္ အစိုးရမဟုတ္ဘူး ဆိုတာကို ျပည္သူလူထုနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာကို ခ်ျပသြားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ျပည္သူေတြကို မဲမေပး၊ မေနရလို႕ အစိုးရက ကန္႕သတ္ထိန္းခ်ဳပ္လာခဲ့ရင္ေတာ့ ေပးရမယ့္ မဲေတြကို ပယ္မဲေတြ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၆၀)၊ (၁၉၇၀) ကာလေတြတုန္းက အာဂ်င္းတီးနားမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ဒီနည္းလမ္းကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ voter turnout နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အစိုးရေတြက ျပဳလုပ္တတ္တဲ့ election fraud ေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ၾကရပါတယ္။ voter turnout နည္းပါးျခင္းဟာ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ legitimacy ကို က်ဆင္းေစတယ္ဆိုတာကို အစိုးရကလဲ မသိတာ မဟုတ္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ အစိုးရနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ သိကၡာကို ထိန္းဖို႕အတြက္ voter turnout ျမင့္မားေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ မဲခိုး၊ မဲလိမ္တာေတြ လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ မဲရံုၾကီးၾကပ္သူမ်ားကို စည္းရံုးသိမ္းသြင္းျခင္း၊ မဲဆႏၵနယ္အလိုက္ voting pattern ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႕မ်ားကို ေျမေပၚေျမေအာက္ အသြင္သ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားျခင္း၊ ႏိုင္ငံတကာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြမွာ voter turnout နည္းပါးမွဳကို လုပ္ငန္းစဥ္တရပ္အေနနဲ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရာမွာ ထိေရာက္မွဳ ရွိတာေတြလဲ ရွိသလို မထိေရာက္တာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ၁၉၉၂ခုႏွစ္မွာ ဂါနာမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေၾကာင့္ မဲေပးသူရာခိုင္ႏွဳန္း ၅၀.၂ ကေန ၂၃.၈ အထိ က်ဆင္းသြားခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေၾကာင့္ မဲေပးသူ သံုးဆယ့္ေလး ရာခိုင္ႏွဳန္း က်ဆင္းသြားခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဘယ္လ္လားရပ္စ္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္မွာေတာ့ မဲေပးသူ ရာခိုင္ႏွဳန္းက မက်ဆင္းသြားခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္နဲ႕ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တို႕မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Cameroon ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္မွာေတာ့ မဲေပးသူ ရာခိုင္ႏွဳန္းက မက်ဆင္းပဲ တက္သြားခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္ကေန (၂၀၀၂) ခုႏွစ္အတြင္း ႏိုင္ငံေပါင္း (၃၂) ႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳ ေပါင္း (၁၃၄) ခုကိုလဲ ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ ဒီလိုေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳဟာ voter turnout ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ပ်မ္းမွ် ၅.၄ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ voter turnout ေလ်ာ့နည္းမွဳဟာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳရဲ႕ ေရတိုႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္မွဳရဲ႕ ေနာက္ထပ္ေရတိုႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္တခုကေတာ့ Election-related violence ပါ။ တကယ္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာက ပါ၀ါခြဲေ၀မွဳေတြကို violence နည္းလမ္းေတြ မသံုးပဲ ျပဳလုပ္ေပးတဲ့ alternative mean တခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲအခ်ိန္မွာမွ violence affairs ေတြက ေပၚထြက္လာရျပန္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ တိုင္းျပည္ေတြမွာပါ။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္၊ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား ေရြးေကာက္ပြဲအခ်ိန္မွာတုန္းက လူေပါင္း ၃၉၀ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ဗံုးေပါက္ကြဲမွဳေတြလဲ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ပီရူးႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ ၁၉၉၄ခုႏွစ္ ေတာင္အာဖရိက ေရြးေကာက္ပြဲ၊ ၁၉၉၆ခုႏွစ္ အိႏၵိယ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ ေဟတီ ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလေတြမွာ ဗံုးေပါက္ကြဲမွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရံုေတြမွာ ပ်က္စီးေစမွဳနဲ႕ ပါတီေတြ အခ်င္းခ်င္း အမတ္ေလာင္းေတြကို လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳေတြလဲ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ election-related violence ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ဦးေဆာင္သူေတြက ၾကိဳးပမ္းတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ (၁၉၈၃) ခုႏွစ္၊ ဂ်ေမကာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာတုန္းက သပိတ္ဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ေခါင္းေဆာင္က သပိတ္ေမွာက္သူမ်ားမွ စည္းကမ္းရွိၾကရန္နဲ႕ အကယ္၍ အစိုးရဘက္မွ စတင္ျပီး အၾကမ္းဖက္လာပါက သူ႕ဆီက စကားသံမၾကားရပဲ မည္သူမွ် ျပန္လည္တုန္႕ျပန္ျခင္း မျပဳရန္ စတဲ့ အခ်က္ေတြကို သပိတ္ေထာက္ခံသူေတြကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ election-related violence ျဖစ္ေပၚလာရျခင္းကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Wilkinson ဆိုသူကေတာ့ election-related violence ဟာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႕ တိုက္ရိုက္မပတ္သက္ပဲ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြနဲ႕သာ ပတ္သက္တယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ သပိတ္ေမွာက္သူေတြဘက္က ဘယ္ေလာက္ပဲစည္းကမ္းရွိရွိ၊ အစိုးရဘက္ေတာ္သားေတြက election-related violence ျဖစ္ေအာင္ စတင္ျပဳလုပ္လာမွာပဲလို႕ သူက ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

သူ႕အဆိုနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေပါင္း မ်ားစြာက election-related violence ေတြကို ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ ႏိုင္ငံအနည္းငယ္မွာသာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးသမားေတြက စတင္ျပဳလုပ္တဲ့ election-related violence ေတြ ရွိခဲ့ျပီး၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ သပိတ္ေမွာက္သူမ်ားကို အစိုးရဘက္က စတင္ျပီး violence လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေပါင္းေလးဆယ္ေက်ာ္က ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္တခုအရ election-related violence ကို အတိုက္အခံေတြဘက္က စတင္ခဲ့တာက ၁၁ ရာခိုင္ႏွဳန္းရွိျပီး၊ အစိုးရေတြဘက္က စတင္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့တာက ၈၉ ရာခိုင္ႏွဳန္းရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ရဲ႕ ေရတိုႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ဟာ election-related violence လို႕ ဆိုႏိုင္ေပမယ့္ election-related violence ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္တဲ့ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရတယ္လို႕ေတာ့ ေသခ်ာတပ္အပ္ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္၏ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္မ်ား
ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြတိုင္းမွာ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြ ျပဳလုပ္တဲ့အခါမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ အဂါၤရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ လြတ္လပ္မွဳရဲ႕ တန္ဖိုးေတြ၊ မဲခိုးမဲလိမ္မွဳမ်ား ေလ်ာ့နည္းပေပ်ာက္ေရး စတာေတြကို ျပည္သူအမ်ားက နားလည္သိရွိလာၾကပါတယ္။ ဒါေတြဟာ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ႕ အႏွစ္သာရေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Dahl က တိုင္းျပည္တခုမွာ
(၁) အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အသင္းအပင္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရွိျခင္း၊ ပါ၀င္လွဳပ္ရွားခြင့္ရွိျခင္း
(၂) မိမိတို႕၏ ယံုၾကည္ခ်က္၊ အယူအဆမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ျပခြင့္ရွိျခင္း
(၃) မဲေပးခြင့္ ရွိျခင္း
(၄) ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားမွ လြတ္လပ္စြာ စည္းရံုးႏိုင္ခြင့္ရွိျခင္း
(၅) မီဒီယာစာနယ္ဇင္းမ်ား အားေကာင္းျခင္း
(၆) လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္က်င္းပျခင္း
(၇) လူထုမွ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ေရးသားျခင္း
စတဲ့ အခ်က္ေတြျပည့္စံုေနမယ္ဆိုရင္ ဒီတိုင္းျပည္ကို ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုးတဲ့ တိုင္းျပည္လို႕ ဆိုႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ျပဳလုပ္တိုင္း ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳလို႕ မဆိုႏိုင္ေပမယ့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုးဖို႕အတြက္ကေတာ့ စစ္မွန္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုးဖို႕အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ essential condition တခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရားမွ်တမွဳမရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ျခင္းဟာ ေရရွည္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳအတြက္ အေရးပါတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိေစပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြဟာ အစိုးရေတြကို အနည္းနဲ႕အမ်ား ဖိအားစေပးလာႏိုင္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေနာက္မွာ လူထုအင္အားပါတယ္ဆိုရင္ေတာ့ အစိုးရကို ဖိအားေပးႏိုင္ရံုသာမက ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ ျဖဳတ္ခ်မွဳကိုပါ ျပဳလုပ္လာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႕ကလဲ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ true colour ကို ရိပ္မိသိရွိသြားႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းျပည္သူလူထုကိုလဲ ေရြးေကာက္ပြဲသေဘာတရားနဲ႕ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားေတြကို Public awareness ရွိလာေအာင္ လုပ္လိုက္ျပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။

တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအေနနဲ႕ လူထုပညာေပးေရးနဲ႕ လူထုစည္းရံုးေရးကိုသာ စနစ္တက် လုပ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အစိုးရတိုက္ထားတဲ့ ၀ါဒမွိဳင္းလံုး ကန္႕လကာေတြကို တလႊာခ်င္း ခြာခ်ႏိုင္လာပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ (Political Reform) ကို ဦးတည္သြားေစႏိုင္ပါတယ္။ (၁၉၉၇) ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေၾကာင့္ အာဏာရွင္ ဆူဟာတို ႏွဳတ္ထြက္သြားရျပီး၊ တိုင္းျပည္မွာ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြ စတင္လာခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၀၀) ခုႏွစ္က Azerbaijan မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေၾကာင့္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဥပေဒျပင္ပ ပါတီေတြအျဖစ္ ေၾကျငာထားျခင္းကို အစိုးရက ရုတ္သိမ္းေပးခဲ့ရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလမွာလဲ အျခားသပိတ္တိုက္ပြဲေတြကို အရွိန္မပ်က္ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳမ်ားစြာကို အစိုးရက လုပ္ေပးခဲ့ရပါေတာ့တယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့ၾကရမွာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္မရွိပဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ ရွိခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ေလးရာခိုင္ႏွဳန္းရွိျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္အျပီးမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ ရွိခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ႏွစ္ဆယ့္သံုးရာခိုင္ႏွဳန္း ရွိပါတယ္။ ဒီကိန္းဂဏာန္းေတြအရ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ရဲ႕ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္ဟာ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳလို႕ ရာႏွႈန္းျပည့္မဆိုႏိုင္ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ သပိတ္ရွိလာျခင္းက သပိတ္မရွိျခင္းထက္ ပိုျပီး ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳကို ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေပၚထြက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳကလဲ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ပိုမ်ားလာေလ့ရွိပါတယ္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ အင္ဒိုနီးရွား ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္အျပီးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒနဲ႕ သမၼတ အာဏာဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ၂၀၀၀ခုႏွစ္၊ ေဟတီး ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္အျပီးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲစီမံခန္႕ခြဲေရး အဖြဲ႕အစည္းတခု ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္အျပီးမွာ ေနာင္က်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ မတိုင္မီမွာ ၾကားေနအိမ္ေစာင့္အစိုးရကို ၾကိဳတင္ဖြဲ႕စည္းေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒထြက္လာပါတယ္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ Mauritania ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္အျပီးမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ ျပည္သူ႕ဘ႑ာေငြသံုးစြဲခြင့္ ဘတ္ဂ်က္ခ်မွတ္ျခင္း၊ proportional representation electoral system ကို အသံုးျပဳျခင္း စတဲ့ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြကို အစိုးရက ျပဳလုပ္ေပးခဲ့ရပါတယ္။

နိဂံုး

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ သပိတ္ေတြ ေပၚထြက္လာတဲ့အခါ လူအမ်ားၾကားမွာ ေရပန္းစားတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ေလး တခု ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ထိေရာက္မွဳ ရွိပါသလားဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ပါ။ ေဆြးေႏြးၾကရင္းနဲ႕ ထိေရာက္မွဳရွိတယ္၊ မရွိဘူး ဆိုျပီး ျငင္းခုန္ေနမွဳေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အလုပ္တခု ထိေရာက္မွဳ ရွိမရွိဆိုတာက အဲဒီအလုပ္ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္နဲ႕ လုပ္ေဆာင္ပံုနည္းလမ္း ေရြးခ်ယ္မွဳေတြေပၚမွာပဲ မူတည္ပါတယ္။ မီတာ (၁၀၀) ေျပးပြဲရဲ႕ ပန္းတိုင္ေတြ၊ ေလ့က်င့္ျပင္ဆင္ေဆာင္ရြက္ပံုေတြနဲ႕ မာရသြန္ေျပးပြဲရဲ႕ ပန္းတိုင္ေတြ၊ ေလ့က်င့္ျပင္ဆင္ေဆာင္ရြက္ပံုကေတာ့ တူညီမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္မွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္က်င္းပရျခင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ပန္းတိုင္က အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္မွဳကို ျပည္သူလူထုနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္မျပဳေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းလား (သို႕မဟုတ္) ေရြးေကာက္ပြဲမွာ voter turnout နည္းေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းလား (သို႕မဟုတ္) ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ကို အသံုးျပဳျပီး လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေဖာ္ေဆာင္ရာကေန အစိုးရျဖဳတ္ခ်ေရး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးကို အရွိန္ျမွင့္ေရးအတြက္လား ဆိုတာက ၾကိဳတင္ ေဖာ္ထုတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္း သ႑ာန္ကို ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္ျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာပါ။ ထိေရာက္မွဳရွိမရွိဆိုတာကိုေတာ့ ေနာက္ဆံုးမွာ သက္ဆိုင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ရဲ႕ မူလက ခ်မွတ္ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို ေအာင္ျမင္စြာ ေရာက္ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိဆိုတာနဲ႕ပဲ တိုင္းတာၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၉၊ ၉၊ ၂၀၁၀)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။

Ahmed, Nizam (2001) 'Bangladesh. Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook- Vol. 1', Middle East, Central Asia, and South Asia, Dieter Nohlen, Florian Grotz, and Christof Hartmann (eds), Oxford: Oxford University Press.

Bratton, Michael & Nicholas van de Walle (1992) Democratic Experiments in Africa: Regime Transitions in Comparative Perspective, Cambridge: Cambridge University Press.

Bratton, Michael (1998) 'Second Elections in Africa', Journal of Democracy 9, no.3: 18- 33.

Crain, Mark, Donald R. Leavens & Lynn Abbot (1987) 'Voting and Not Voting at the Same Time', Public Choice, 53: 221-9.

Dahl, Robert A. (1971) Polyarchy: Participation and Opposition, New Haven: Yale University Press.

Huntington, Sammuel P. (1991) The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century, Norman; London: University of Oklahoma Press.

Hyde, Susan Dayton & Emily Beaulieu. (2004) 'Election Boycotts, Election Observers, and Competition: Do international election observers give parties an incentive to boycott elections?', Presented at the American Political Science Association, annual meeting in Chicago.

Mainwaring, Scott & Timothy R. Scully. (1995) Building Democratic Institutions: Party Systems in Latin America, Stanford: Stanford University Press.

Nelson, Michael H. (2001) Thailand. Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook, Vol. II- South East Asia, East Asia, and the South Pacific, iDieter Nohlen, Florian Grotz & Christof Hartmann (eds) Oxford: Oxford University Press.

Pastor, Robert (1998) 'Mediating Elections', Journal of Democracy 9, no.1: 154-63.

Schedler, Andreas (2002) 'Elections without Democracy: The Menu of Manipulation', Journal of Democracy 13, no.2.

Schelling, Thomas C. (1978) Micromotives and Macrobehavior, New York: W.W. Norton & Company.